Kultura ludowa okolic Praszki

W roku 2015 dokonano gruntownego remontu sali oraz reorganizacji ekspozycji etnograficznej. Nowa wystawa składa się z trzech części: aranżacji wnętrza mieszkalnego, ekspozycji narzędzi rolniczych oraz związanych z obróbką lnu, a także galerii rzeźby ludowej.

         Zaaranżowana izba mieszkalna prezentuje, m.in. sprzęty związane z odpoczynkiem – łóżko z siennikami, przykryte pierzyną i poduszką w ozdobnie haftowanych poszewkach oraz kołyskę na biegunach. Nad łóżkiem zawieszono obraz Matki Boskiej Szkaplerznej. Święte obrazy stanowiły zasadniczy element dekoracyjny w tradycyjnej izbie. Obok funkcji kultowej były także przedmiotem dumy gospodarza oraz wyrazem poziomu jego stopy życiowej. Przy łóżku stoi modelka prezentująca regionalny strój ludowy – w okolicy Praszki rozpowszechniony był strój typu wieluńskiego.

Na ekspozycji zaaranżowano również tzw. święty kąt czyli domowy ołtarzyk z metalową pasyjką i figurą Matki Bożej Niepokalanej. Był to punkt, który sakralizował i nobilitował przestrzeń mieszkalną. Szczególną wagę przykładano do wyglądu tego miejsca, dbano o jego schludność i dekorację. Nieodzownymi elementami świętego kąta były metalowa pasyjka oraz figura Matki Boskiej, będąca często pamiątką przywiezioną z pielgrzymki do Częstochowy lub innych miejsc kultowych w Polsce.  Pozostałe elementy, które ustawiano na stoliku czy półeczce, miały za zadanie zdobić domowy ołtarzyk, wśród nich najwięcej było kwiatów, latem żywych, natomiast jesienią i zimą wykonanych z bibuły.  Na wystawie znalazły się kwiaty z bibuły wykonane przez lokalną twórczynię ludową Panią Krystynę Hombek. Obok domowego ołtarzyka znalazła się skrzynia wianna, która pełniła praktyczną funkcję sprzętu schówkowego do przechowywania kobiecej garderoby. To w niej młoda dziewczyna gromadziła przez lata wiano do zamążpójścia.  Dokładano starań, aby skrzynia była jak najcięższa, a ci którzy nie mogli jej należycie wyposażyć obciążali skrzynie kamieniami. Podczas wesela skrzynia pojawiała się w weselnych przyśpiewkach jako kobieca towarzyszka, zabierana z domu rodzinnego.
Zwrócić należy uwagę, że takie skrzynie były niezwykle pięknie zdobione motywami kwiatowymi. W takiej malowanej skrzyni gospodyni trzymała między innymi swoje ubranie, korale czy modlitewniki. Skrzynia stała w izbie i była niewątpliwie jedną z jej najważniejszych ozdób. Skrzynie wianne traciły swoje znaczenie od lat 50. XX wieku. Przenoszono je z izby do sieni, a potem na strych. Bardzo często zamalowywano je na jednolity kolor. Służyć zaczęły do przechowywania zboża lub ziemniaków.

         W dalszej części zostały zaprezentowane elementy wyposażenia oraz narzędzia związane z przygotowywaniem posiłków.
Eksponowany jest m.in. kredens z naczyniami i garnkami oraz wisząca półka na naczynia. Pod ścianą ustawiono ławę kuchenną, a na niej garnki żeliwne oraz kamionkowe – tzw. buncloki. Można tutaj zobaczyć także drewnianą nieckę oraz dwa rodzaje maselnicy, m.in. korbową. Znajdują się tu także przedmioty związane z praniem i prasowaniem np. żelazka na duszę, drewniana maglownica, jak również tara do prania ręcznego.

         Kolejna część wystawy prezentuje narzędzia gospodarskie, m.in. sprzęty związane z uprawą roli, takie jak: radło czy brony beleczkowe. Spośród narzędzi związanych ze żniwami prezentowane są sierpy, kosa, cep gązewkowo-kapicowy oraz grabie drewniane. Ciekawostką jest pochodząca z terenów dawnych Kresów Wschodnich Rzeczypospolitej rezginia – rodzaj narzędzia do przenoszenia niewielkich ilości siana, liści lub ściółki na plecach, przy pomocy siatki lub sznurków rozpiętych na dwóch żerdkach. Przy bocznej ścianie prezentowane są wybrane narzędzia związane z obróbką lnu: cierlica, międlica, kołowrotek, motowidła, przęślice, czółenka tkackie, szczotki do lnu. Znajdują się tutaj także nożyce do strzyżenia owiec oraz gręple, które służyły do rozczesywania wypranej wełny.

         Ekspozycja sztuki ludowej prezentuje rzeźby lokalnych twórców ludowych. Są to głównie prace o tematyce sakralnej, które cechuje jaskrawa polichromia, zwartość i słabe rozczłonkowanie bryły, a często także nienaturalne proporcje. Powtarzającymi się motywami są: Matka Boska z Dzieciątkiem, Ukrzyżowanie czy postać Chrystusa Frasobliwego, przedstawiana w pozycji siedzącej na murku lub skale, z lekko przechyloną głową
wspartą na ugiętej w łokciu ręce. Spośród świeckich form rzeźby ludowej prezentowanej na wystawie największą grupę tworzą postacie  muzykantów. Na wystawie możemy zobaczyć dzieła, m.in.: Alojzego Jarząba, Władysława Kochalskiego, Stanisława Majewskiego, Bogumiła Michalaka, Zdzisława Spodziei, Anny Zabłockiej czy Tadeusza Zimnowody.

Skip to content