W dziale tym gromadzone są eksponaty dokumentujące życie codzienne mieszkańców naszego regionu.

Liczba zbiorów  etnograficznych łącznie osiąga około 1200 eksponatów.

Prezentowane są podczas organizowanych cyklicznie wystaw czasowych, ukazujących tradycyjne zajęcia mieszkańców okolic Praszki oraz wytwórczość ludową. Szczególnie liczny jest zbiór narzędzi stolarskich oraz ciesielskich pochodzących z pocz. XX w. taki jak: ściski stolarskie, strugi kształtowe, świdry ręczne, dłuta, ręczne wiertła, piły, topór ciesielski. Dział Etnograficzny dysponuje także bogatą kolekcją narzędzi szewskich, które w okolicach Praszki było zajęciem szczególnie rozpowszechnionym. W roku 1913 w Praszce działało około 200 mistrzów szewskich.  Członkowie cechu szewskiego założyli w mieście Spółdzielnię „Obuwnik” oraz sklep, które miały na celu pomagać w zakupie materiałów oraz w sprzedaży produktów. W zbiorach Muzeum znajduje się oryginalny warsztat szewski z pełnym wyposażeniem, na które składały się różnego rodzaju kopyta szewskie, szydła, gładziki, pilniki (tzw. raszple), noże (gnypy), maszyna szewska (łaciarka) czy prasa szewska. Kolekcja muzealiów etnograficznych obejmuje także wiele narzędzi związanych z tkactwem: ręczne krosna tkackie, elementy krosna z mechanizmem żakardowym, wrzeciona, przęślice i międlice, kołowrotki.

            Muzeum w Praszce gromadzi także wytwory sztuki ludowej, spośród której najliczniej reprezentowanymi w naszych zbiorach gałęziami są: rzeźba, malarstwo i haft.  Ciekawą kolekcję stanowią haftowane ręcznie makatki kuchenne. Pod względem techniki wykonania makatki znajdujące się w praszkowskim Muzeum  stanowią zwartą grupę – wszystkie, poza jedną drukowaną fabrycznie, zostały wykonane ręcznie, za pomocą haftu wielobarwnego lub jednokolorowego. Zgodnie z ustnymi przekazami ludowych twórczyń, najstarsze makatki wykonywane były wyłącznie haftem jednobarwnym – w okolicy Praszki był to z reguły kolor niebieski, choć w zbiorach Muzeum znajdują się także makatki wykonane w całości w kolorze czerwonym. Można więc przyjąć, iż to te właśnie barwy nici przypisane były zgodnie z tradycją do wykonywania makatek. Barwa niebieska może odnosić się do genezy ich pochodzenia – wg jednej z koncepcji źródłem pierwszych wzorów były malunki na holenderskim fajansie. Wg jednej z informatorek z okolicy Praszki kobiety tłumaczyły wykorzystanie barwy niebieskiej do haftowania makatek jej skojarzeniem z wodą i higieną, gdyż makatka często stanowiła ozdobę kącika do codziennej toalety. Ręcznie wykonane hafty były nie tylko elementem dekoracyjnym wnętrza, ale świadczyły również o zręczności i pracowitości gospodyni. Wzory makatkowe przekazywane były z pokolenia na pokolenie, rozpowszechniane również w szkołach, wymieniane między gospodyniami, kopiowane na kalkach. Szablony z wzorami ukazywały się także w przedwojennym czasopiśmie „Bluszcz”. Kolekcja makatek ze zbiorów Muzeum w Praszce prezentowana była na wystawie czasowej „Makatki kuchenne – zapomniany element wyposażenia wnętrz” od stycznia do kwietnia 2016 r. Natomiast od czerwca 2019 r. kolekcja została udostępniona dla Muzeum Misyjno-Etnograficznego Księży Werbistów w Pieniężnie. Systematycznie powiększana jest kolekcja rękodzieła sztuki ludowej: serwetek i obrusów haftowanych ręcznie, szydełkowych, z koronką i mereżką.

            Dział Etnograficzny gromadzi również przedmioty związane z kultem religijnym: krucyfiksy, pasyjki, figurki Matki Boskiej i świętych, kropielniczki, butelki na wodę święconą, obrazki do książeczek do nabożeństwa.  Największą część kolekcji dewocjonaliów stanowią obrazy z wizerunkami Matki Boskiej, Serca Jezusa oraz Świętych Patronów, m.in.: Świętego Antoniego z Padwy, Św. Anny, Św. Floriana, Św. Franciszka. Niezwykle ciekawymi zabytkami są dwa obrazki wykonane na tekturowej kanwie przedstawiające Ukrzyżowanie oraz Matkę Boską Częstochowską. Plastycznie modelowane połączenia oleodruku z gipsowo-kredową dekoracją, stanowiły charakterystyczną produkcję ośrodków znajdujących się w miejscach kultu, a szczególnie w Częstochowie. Obrazki te wykonywano techniką collage’u: na perforowanym papierze, tzw. kanwie, umieszczano celuloidowe figurki, fotografie, oleodruki, ozdabiano suszonymi roślinami, najczęściej paprociami i szarotkami. Dodawano również materiałowe różyczki, cekiny, perełki lub inne świecidełka. Dekoracje dopełniają haftowane ornamenty roślinne, a całość uzupełniają haftowane lub malowane sentencje. Są to najczęściej wezwania modlitewne, życiowe nakazy lub zakazy, ale też dobre rady. Niektóre dodatkowo umieszczone są w papierowym passe-partout. Obrazki te były popularne na przełomie XIX i XX w. Produkowane były, w całości lub w częściach, w Niemczech, ale z przeznaczeniem do rozprowadzania nie tylko na obszarze niemieckojęzycznym. Te przeznaczone do składania pakowano w częściach w paczki – osobno kanwę, celuloidowe figurki, suszone rośliny i nici do haftowania. Każdy mógł wykonać obrazek na własny użytek.

            Do zadań Działu Etnograficznego należy także dokumentowanie tradycyjnej architektury drewnianej oraz tzw. małej architektury sakralnej – przydrożnych kapliczek i krzyży.  Konsekwentnie gromadzone są materiały ikonograficzne, dzięki którym przetrwa pamięć o odchodzącej już stopniowo w zapomnienie tradycyjnej zabudowie wiejskiej.  Przeprowadzane są również wywiady z twórcami ludowymi działającymi w Praszce i jej okolicach. W celu popularyzacji ginących już zawodów, ludowej wytwórczości oraz zwyczajów i wierzeń organizowane są wystawy czasowe.  Muzeum w Praszce już od wielu lat stara się wspierać i promować twórczość lokalnych artystów. Już w 1992  r. odbyła się wystawa czasowa „Sztuka ludowa i rękodzieło artystyczne Praszki i okolic”, zorganizowana po konkursie ogłoszonym przez Muzeum w Praszce. Rok później, w maju 1993 r. odbyła się kolejna wystawa pt. „Sztuka ludowa regionu Praszki” zorganizowana ze zbiorów własnych twórców ludowych. Od września do listopada 2000 r. prezentowana była ekspozycja: ”Kowalstwo artystyczne Krzysztofa Szczepańskiego”. Od maja do końca sierpnia 2006 r. prezentowana była wystawa „Twórcy ludowi okolic Praszki” przygotowana ze zbiorów własnych muzeum oraz zbiorów prywatnych (malarstwo, rzeźba, rękodzieło artystyczne). W 2007 r. zorganizowano wystawę z okazji 25-lecia zespołu ludowego „Prosna”. W 2008 r. zaprezentowano na wystawie twórczość pani Doroty Palewicz (figurki z masy solnej). W 2012 r. odbyła się wystawa „Obrazy sercem haftowane”. W  lipcu i sierpniu 2015 r.  można było obejrzeć  kolekcję rzeźby ludowej będącą własnością Muzeum, na ekspozycji pt. „Człowiek zaklęty w drewnie”. W 2015 r. Muzeum w Praszce zapoczątkowało serię wystaw w ramach cyklu „Ciekawostki z działów”, na których prezentowane są zbiory znajdujące się w muzealnych magazynach. W ramach tego cyklu od października 2015 r. do stycznia 2016 r. zaprezentowano serwetki lokalnych twórczyń nieprofesjonalnych ze zbiorów muzeum. Pod koniec 2015 r. można było również zobaczyć w Muzeum Szopkę Bożonarodzeniową autorstwa Władysława Kochalskiego z Jam. Ostatnią dużą wystawą poświęconą lokalnej sztuce ludowej była wystawa monograficzna praszkowskiego rzeźbiarza Pana Zdzisława Spodziei. Ekspozycja „Zaklęte w drewnie – rzeźba Zdzisława Spodziei” prezentowana była na głównej sali wystawowej  Muzeum od początku września do końca października 2018 r.